ముంబై: రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా(RBI) బంగారం నిల్వలను భారీగా పెంచుకుంటోంది. పసిడి నిల్వల విషయంలో వ్యహాత్మకంగా వ్యవహరిస్తోంది. ఈ ఏడాది ఏప్రిల్, 2025 నాటికి రిజర్వ్ బ్యాంక్ వద్ద మొత్తం 880 టన్నులు (8.8 లక్షల కిలోలు) బంగారం నిల్వలు చేరుకున్నాయి.దేశంలోని ప్రతి ఇంటిలాగే, రిజర్వ్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (RBI)కూడా బంగారం ప్రాముఖ్యతను బాగా అర్థం చేసుకుంది.1991 ఆర్థిక సంక్షోభం నుండి గుణపాఠం నేర్చుకున్న తర్వాత, ఇప్పుడు దాని బంగారు నిల్వలను చాలా రెట్లు పెంచుకోవడానికి ఇదే కారణం.

రహస్య ఖజానాకు తొలిసారి లైట్
ప్రస్తుతం, భారతదేశం బంగారు నిల్వలు 880 టన్నులు.కేంద్ర బ్యాంకు మొదటిసారిగా తన బంగారు ఖజానాను చూపించింది. ‘RBI అన్‌లాక్డ్: బియాండ్ ది రూపాయి’ అనే ఐదు భాగాల డాక్యుమెంటరీ RBI రహస్య నిధిని గురించి వెల్లడించింది.ఈ డాక్యుమెంటరీని జియో హాట్‌స్టార్ సహకారంతో ప్రారంభించారు. ప్రత్యేకత ఏమిటంటే కేంద్ర బ్యాంక్ వివిధ ప్రదేశాలలో ఇటుకల రూపంలో బంగారాన్ని దాచుతున్నట్లు స్పష్టమవుతోంది. RBI బంగారు నిల్వలలో ఉంచిన ఒక ఇటుక బంగారం (Gold) బరువు 12.5 కిలోలు. ఆర్‌బిఐ తన పాత్రను ప్రజల ముందుకు తీసుకురావడానికి దీనిని విడుదల చేసింది. ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద కరెన్సీ నోట్ల ఉత్పత్తిదారులలో భారతదేశం ఒకటి. అమెరికాలో ఇది దాదాపు 5,000 కోట్ల యూనిట్లు, యూరప్‌లో ఇది 2,900 కోట్ల యూనిట్లు, భారతదేశంలో ఇది 13,000 కోట్ల యూనిట్లు.
విదేశీ నిల్వల విలువ తగ్గుదల
డాక్యుమెంటరీలో ఇచ్చిన సమాచారం ప్రకారం, “1991 ఆర్థిక సంక్షోభం తర్వాత కేంద్ర బ్యాంక్ (Central Bank)బంగారు నిల్వలను చాలా రెట్లు పెంచింది. దేశంలో బంగారు నిల్వల సంరక్షకుడిగా, దాదాపు 880 టన్నుల బంగారం చాలా సురక్షితమైన ప్రదేశాలలో దాచింది. చాలా తక్కువ మందికి బంగారు ఖజానాలను యాక్సెస్ చేసేందుకు వీలు ఉంటుంది. కేంద్ర బ్యాంక్ అధికారులు, “బంగారం కేవలం ఒక లోహం మాత్రమే కాదు, దేశ బలం. దేశాలు ఏర్పడుతూనే ఉంటాయి. విచ్ఛిన్నం అవుతూనే ఉంటాయి.

ఆర్థిక వ్యవస్థలో హెచ్చు తగ్గులు
ఆర్థిక వ్యవస్థలో హెచ్చు తగ్గులు ఉంటాయి. కానీ బంగారం ఎల్లప్పుడూ దాని విలువను కొనసాగిస్తుంది” అని ఆర్‌బీఐ అధికారులు అంటున్నారు. రిజర్వ్ బ్యాంక్ కొనుగోలు చేస్తున్న బంగారంలో చాలా వరకు విదేశాల్లోనే ఉంది. అయితే తన వ్యూహాన్ని మార్చుకున్న రిజర్వ్ బ్యాంక్, దేశంలోకి బంగారాన్ని తీసుకొస్తోంది. దేశీయ నిల్వలను ఇటీవలి కాలంలో భారీగా పెంచుకుంటోంది. RBI డేటా ప్రకారం, జూన్ 20తో ముగిసిన వారంలో బంగారు నిల్వల విలువ $573 మిలియన్లు తగ్గి $85.74 బిలియన్లకు చేరుకుంది. అదే సమయంలో, ఈ కాలంలో విదేశీ మారక నిల్వలు $1.01 బిలియన్లు తగ్గి $697.93 బిలియన్లకు చేరుకున్నాయి.

నకిలీ నోట్లు – 2010 లో గమనిక..
డాక్యుమెంటరీలో ఇచ్చిన సమాచారం ప్రకారం, “నేడు, కరెన్సీ నోట్ల ముద్రణకు ఉపయోగించే యంత్రాల నుండి సిరా వరకు ప్రతిదీ భారతదేశంలోనే తయారు చేయడం జరుగుతుంది.” గతంలో, నోట్లను దిగుమతి చేసుకున్న కాగితంపై ముద్రించేవారు. ఈ కాగితాన్ని ప్రపంచంలోని కొన్ని కంపెనీలు మాత్రమే తయారు చేశాయి. దీని కారణంగా ఈ కంపెనీలు మార్కెట్‌ను ఆధిపత్యం చెలాయించాయి. దీని కారణంగా, మార్కెట్లోకి నకిలీ నోట్లు వచ్చే అవకాశం ఉంది. “కరెన్సీ నోట్ల కోసం కాగితాన్ని దిగుమతి చేసుకోవాల్సి వచ్చింది. నాసిక్, దేవాస్ లలో దిగుమతి చేసుకున్న కాగితంపై నోట్లను ముద్రించేవారు. కొన్ని యూనిట్లు మాత్రమే ఈ కాగితాన్ని తయారు చేశాయి. 2010 లో, చాలా నకిలీ నోట్లు మంచి నాణ్యతతో చెలామణిలో ఉన్నాయని, ఇక్కడ ముద్రించిన నోట్ల మాదిరిగానే ఉన్నాయని గుర్తించడం జరిగింది” అని ఆర్బీఐ మాజీ డిప్యూటీ గవర్నర్ ఉషా థోరట్ అన్నారు.

నోట్ల ముద్రణ కోసం దేశీయ కర్మాగారాలు
ఈ పరిస్థితిని దృష్టిలో ఉంచుకుని, ఆర్‌బిఐ తన కరెన్సీ కోసం కాగితం తయారు చేయడానికి దేవాస్ (మధ్యప్రదేశ్), సల్బోని (పశ్చిమ బెంగాల్), నాసిక్ (మహారాష్ట్ర), మైసూర్ (కర్ణాటక) లలో కర్మాగారాలను ఏర్పాటు చేసింది. నేడు, కరెన్సీలో ఉపయోగించే అన్ని కాగితాలను భారతదేశంలోనే తయారు చేస్తున్నారు. ప్రస్తుతం, కరెన్సీ నోట్లలో ఉపయోగించే కాగితం కాకుండా, ప్రింటింగ్, సిరాతో సహా అన్ని ఇతర వస్తువులను దేశీయ వనరుల నుండి తీసుకుంటున్నారు. ఇది ‘మేక్ ఇన్ ఇండియా’కి మంచి ఉదాహరణ. రిజర్వ్ బ్యాంక్ ప్రకారం, “బ్యాంక్ నోట్లు 50 కంటే ఎక్కువ భద్రతా లక్షణాలను కలిగి ఉన్నాయి. వీటిలో, భద్రతా దారం, గుప్త చిత్రం మొదలైనవి ప్రజలకు తెలిసినవి. కానీ చాలా భద్రతా లక్షణాలు దాచి ఉంటాయి, వీటిని ప్రత్యేక పరికరాల ద్వారా మాత్రమే చూడవచ్చు.

నోట్లు–50 కంటే ఎక్కువ భద్రతా లక్షణాలు
భద్రతా దారం, గుప్త చిత్రం వంటి లక్షణాలు, చాలా భద్రతా లక్షణాలు దాచబడి ఉంటాయి – స్పెషల్ పరికరాలతో మాత్రమే కనిపించేవి.